In dit artikel van neurochirurg dr. E. Kurt uit het Radboudumc wordt beschreven wat de lange termijn effecten zijn van motor cortex stimulatie bij patiënten met therapieresistente centrale pijn.

Neuropathische pijn, ook wel zenuwpijn, wordt veroorzaakt door een zenuwprobleem. Hierbij kan er sprake zijn van een centrale of een perifere afwijking. Bij centrale afwijkingen gaat het om een probleem van de hersenen of het ruggenmerg. Bij perifere afwijkingen gaat het om een probleem van de zenuw zelf. Langdurige (chronische) neuropathische pijn is soms erg lastig te behandelen.

Motor cortex stimulatie (MCS) is een relatief nieuwe behandeling, en wordt wereldwijd nog gezien als een experimentele vorm van behandeling, voor een aantal pijnsyndromen die niet reageren op andere behandelingen. Bij MCS wordt via een operatie een elektrode onder de schedel op het hersenoppervlak geplaatst. Door stimulatie van deze elektrode worden hersengebieden die pijnsignalen controleren, beïnvloed. De bedoeling is dat daardoor de pijn minder wordt gevoeld.

MCS wordt in Nederland toegepast sinds 2005 in Groningen en Nijmegen. In 2016 is Groningen gestopt met het programma na het overlijden van professor Michiel Staal zodat Nijmegen het enige centrum in Nederland is die deze techniek nog toepast als behandeling voor onder andere chronische neuropathische pijn. Er is echter weinig bekend over de lange termijn effecten van MCS op deze neuropathische pijn. Dit onderzoek heeft hier specifiek naar gekeken.

Dit onderzoek heeft 18 patiënten onderzocht met chronische neuropathische pijn die werden behandeld met MCS. Het effect van MCS werd beoordeeld door te kijken naar drie uitkomsten. De patiënten vulden vragenlijsten in waarin werd gevraagd naar de pijnscore (0-10) en kwaliteit van leven. Daarnaast werd gekeken welke veranderingen er waren in het gebruik van pijnmedicatie.
De 18 patiënten werden drie jaar gevolgd, waarbij tussentijds meerdere keren de pijnscore, kwaliteit van leven en behoefte aan pijnmedicatie werd bepaald. Bij 7 van de 18 patiënten daalden de pijnscore met 40% of meer. Al deze zeven patiënten hadden een centrale afwijking die de neuropathische pijn veroorzaakte. Bij patiënten met een perifere afwijking, daalde de pijn minder.
Voor er werd gestart met MCS gebruikten 16 patiënten pijnmedicatie. Na het starten van MCS werd er minder medicatie gebruikt. Daarnaast verbeterde de kwaliteit van leven na MCS behandeling.
Echter, bij negen patiënten (50% van de gevallen) waren er complicaties, waaronder niet functionerende elektrode en infectie van de elektrode, waardoor deze verwijderd moest worden. Bij vier patiënten werd het systeem verwijderd op verzoek van de patiënt zelf, omdat er niet voldoende vermindering van de pijn was.

Dit onderzoek toont aan dat MCS leidt tot verlaging van pijnscores, verbetering van de kwaliteit van leven en een verminderd gebruik van pijnmedicatie. Hierbij werd gevonden dat MCS met name de pijnscore verlaagt bij patiënten met een centrale afwijking als oorzaak van de neuropathische pijn. Patiënten met perifere afwijkingen toonden minder effect. Het is daarom belangrijk om de pre-operatieve diagnostiek te verbeteren en om zorgvuldig patiënten te selecteren die baat kunnen hebben bij MCS. Hierdoor zal het succespercentage van pijnvermindering bij MCS verder verbeteren.

Inmiddels zijn de inclusiecriteria aangepast (inclusiecriteria geven aan, aan welke criteria een patiënt moet voldoen om de behandeling te mogen ondergaan) waardoor het succespercentage in de afgelopen jaren is toegenomen. Ook zijn de perioperatieve maatregelen (maatregelen tijdens de operatie) verbeterd waardoor de complicaties beduidend minder zijn. Er is een nieuwe publicatie op komst met een update van deze resultaten.

———————————————————————————-

Lees hieronder het abstract (Engelstalige samenvatting):

Long-term effect of motor cortex stimulation in patients suffering from chronic neuropathic pain: An observational study.

BACKGROUND: Motor cortex stimulation (MCS) was introduced as a last-resort treatment for chronic neuropathic pain. Over the years, MCS has been used for the treatment of various pain syndromes but long-term follow-up is unknown. METHODS: This paper reports the results of MCS from 2005 until 2012 with a 3-year follow-up. Patients who suffered from chronic neuropathic pain treated with MCS were studied. The analgesic effect was determined as successful by decrease in pain-intensity on the visual analog scale (VAS) of at least 40%. The modifications in drug regimens were monitored with use of the medication quantification scale (MQS). Stimulation parameters and complications were also noted. Interference of pain with quality of life (QoL), the Quality of Life Index (QLI), was determined with use of a specific subset of questions from the MPQ-DLV score. RESULTS: Eighteen patients were included. Mean pre-operative VAS changed from 89.4 ± 11.2 to 53.1 ± 25.0 after three years of follow-up (P < 0.0001). A successful outcome was achieved in seven responders (38.9%). All patients in the responder group suffered from pain caused by a central lesion. With regard to all the patients with central pain lesions (n = 10) and peripheral lesions (n = 8), a significant difference in response to MCS was noticed (P = 0.002). MQS scores and QLI-scores diminished during the follow-up period (P = 0.210 and P = 0.007, respectively). CONCLUSION: MCS seems a promising therapeutic option for patients with refractory pain syndromes of central origin.

Lees het oorspronkelijke artikel hier

Auteurs: Henssen DJHA, Kurt E, van Cappellen van Walsum AM, Arnts I, Doorduin J, Kozicz T, van Dongen R, Bartels RHMA.