Motor Cortex Stimulatie
Motor cortex stimulatie is een relatief nieuwe behandeling voor een aantal therapieresistente pijnsyndromen. Hierbij wordt een elektrode onder de schedel op het hersenvlies geplaatst boven de primaire motorcortex middels een kleine schedellichting. De motorcortex is gelegen in de frontaalkwab op de precentrale gyrus. Door de elektrode worden stroompjes gestuurd die door de patiënt niet worden waargenomen. De afname van de pijn is niet direct, maar treedt pas op na enkele minuten.
De werking van motorcortex stimulatie
De effecten van MCS op pijn zijn in meerdere studies beschreven. Over de precieze werking van motorcortex stimulatie tast men echter nog in het donker. Er zijn wel hypothesen over hoe MCS kan zorgen voor een afname van de pijn:
1. onderdrukking van neuronale activiteit in de thalamus (centraal hersengebied betrokken bij pijngewaarwording)
2. herstel van remmende (pijnprikkel-onderdrukkende) baansystemen
3. toename van de bloedtoevoer in thalamus, gyrus cinguli, frontale cortex en hersenstam (gebieden betrokken bij de centrale verwerking van prikkels, dus ook pijn)
4. verandering in pijnbeleving op cognitief en affectief niveau
Wie komt er in aanmerking voor motorcortex stimulatie?
Op basis van klinische studies tot nu toe zijn er twee belangrijke indicaties voor MCS. Het betreft hier:
1. therapieresistente pijn met name in de bovenste lichaamshelft aan één zijde van het lichaam na een hersenbloeding of -infarct
2. therapieresistente aangezichtspijn (atypische trigeminus neuralgie).
Er zijn een aantal condities die reden kunnen zijn om een patiënt niet in aanmerking te laten komen voor MCS:
gebruik van therapeutische antistollingsmiddelen,
ernstige cognitieve dysfunctie en/of psychiatrische problematiek welke evaluatie hinderen,
verlamming in pijnlijke gebied,
pijn als gevolg van weefselbeschadiging,
epilepsie (ongecontroleerd),
levensverwachting < 3 jaar,
aanwezigheid van pacemaker of ander neuromodulatie systeem,
ernstige cardio-pulmonale co-morbiditeit/ contra-indicatie anesthesie,
aanwezigheid van eerdere cerebrale implantaten die adequate beeldvorming belemmeren,
ernstige cerebrale atrofie,
overmatig alcoholgebruik,
De screenings-fase
De patiënt wordt verwezen naar de pijnpolikliniek en daar onderzocht/ geïnformeerd door de anasthesist en de neurochirurg, meestal wordt er een afspraak gemaakt op het gezamelijke multidisciplinaire spreekuur. Tijdens dit spreekuur worden een aantal onderzoeken aangevraagd, te weten een functie MRI (fMRI) waarbij er een MRI van de hersenen wordt gemaakt terwijl de patient allerlei opdrachten moet uitvoeren. Hierbij worden zowel de anatomische kenmerken als de motorische functies (fMRI) van de cortex in kaart gebracht.Verder wordt een consult gevraagd aan de klinisch psycholoog, deze bekijkt onder andere of er op zijn vlak geen contraindicaties zijn voor operatie (zoals een actieve depressie). Tenslotte wordt een consult aangevraagd bij de klinisch neurofysioloog, de patient ondergaat dan een SSEP (somatosensory evoked potential) en MEP onderzoek, waarbij de klinische neurofysioloog kijkt of de sulcus centralis (belangrijke hersengroeve tussen de sensore cortex en de motore cortex) gelocaliseerd kan worden. Hierna komt de patiënt nog 1 keer terug op het gezamelijke spreekuur, en worden alle resultaten besproken en wordt definitief bekeken of er een goede operatie-indicatie is.
Tijdens de operatie
De plaatsing van het MCS systeem vindt plaats onder algehele narcose. De neurochirurg opent de schedel en lokaliseert de motorcortex. Als de juiste plaats is gevonden wordt de electrode aan het hersenvlies gehecht. Vervolgens wordt een pulse generator geplaatst onder het sleutelbeen (soms buik). De pulse generator bestaat uit een batterij, een antenne en een microprocessor voor de aansturing van het stimulatieprogramma. De pulsegenerator wordt onderhuids verbonden met de elektrode.
De resultaten van motorcortex stimulatie
Vanwege het feit dat MCS een relatief nieuwe techniek is zijn er wereldwijd nog geen grote aantallen beschreven. Toch is er al een tendens zichtbaar waarbij 50 tot 60 procent van de mensen met onbehandelbare neuropathische pijn een significante afname van de pijn ervaart bij MCS. Het is niet zo dat patiënten geheel pijnvrij raken, maar meer dan de helft van de MCS-dragers behoeft minder medicijnen dan daarvoor.
Op de vraag of de patiënten de procedure zouden hebben ondergaan, wetende wat hun resultaat zou zijn achteraf, antwoord een nog groter percentage met ja.
Bijwerkingen
De meest voorkomende bijwerkingen zijn korte generaliserende epileptische aanvallen en infecties. Beide kunnen mogelijk voorkomen in de eerste periode na de implantatie. Van de motorcortex stimulatie zelf voelt de patiënt niets.